Son güncelleme 26 Nisan 2024 - 11:11
04 Nis 2019 Ekonomi, Konuk Yazar, Köşe Yazarları, Politika, Sürmanşet 0
CUMHURİYET DÖNEMİNİN İKTİSADÎ ARAYIŞLAR TARİHİ–VI
‘Sermaye Stoku ve Teknoloji’ alt başlığında 1920’lerin Türkiyesi’nde tarımsal üretimin hala tarih öncesindeki tekniklerle yapıldığını savunan Tezel, iç bölgelerde kullanılan sabanın neolitik çağdaki gibi ucuna çakmak taşı cinsinden sivri bir taş takılmış kanca biçimli bir odun parçası olduğunu tasvir etmekteydi. Tohum ekme işinin ve hasadın elle yapıldığını, altı taşlı ilkel bir döven kullanıldığını, tanenin sapından ayrılması için de binlerce yıl öncesindeki gibi rüzgârdan yararlanıldığını ekliyor ve sarsıcı bir ifadeyle “Bir Hitit köyündeki buğday üretiminin 1920’lerin başında Orta Anadolu’daki durumdan pek farklı olduğunu sanmıyorum” demekteydi.[1]
“1923-1950 Döneminde Türk Ekonomisindeki Gelişmelerin Genel Görünümü” başlıklı üçüncü bölümde öncelikle ‘Nüfus ve Hâsılanın Büyüme Hızı ve Kişi Başına Gelirdeki Değişmeler’ ve ‘Çalışan Nüfusun ve Yurtiçi Üretimin Sektörlere Dağılımdaki Değişmeler’ ele alınmaktadır. ‘Türkiye’nin Dış Ticaretindeki Gelişmelerle İlgili Bazı Göstergeler’ kısmında ise ihracatın gerçek değerinin 1924 – 1938 aralığında bir misli büyüdüğü fakat 1938’deki 724 milyon liralık ihracat değerinin II.Dünya Savaşı’nın sonlarındaki 1944’te 277 milyon liraya gerilediği anlatılmaktadır.[2]
Kemalistlerin Türk Lirasını altın ve yabancı paralar karşısındaki değerini adeta ‘ulusal bir namus’ gibi gördüğünü tespit eden S.Tezel, Türkiye’deki bankacılık sektörü içinde yabancıların yerinin hızla daraldığını ve 1924’teki % 78’lik oranın 1950’de % 14’e gerilediğini detaylarıyla beraber aktarmaktadır. Bu; başta İş Bankası olmak üzere devletçe kurulan Emlak – Eytam Bankası, Sanayi – Maadin Bankası ve özel sektörce kurulan Yapı – Kredi Bankası, Akbank gibi bankaların yanında Cumhuriyet dönemine iflasın eşiğinde giren Ziraat Bankası’nın da ayağa kaldırılmasının bir sonucu olarak görülmektedir.[3]
Ulaştırma alanındaysa 1923 – 1950 arasında karayolu taşıtı sayısının 1.500’den 26.500’e ve yolların uzunluğunun 13.900 kilometreden 24.200 kilometreye ulaştığını yazan Yazarımız, demiryollarında ise 1923 ile 1938 yılları arasında 3.000 kilometrelik ray döşendiğini ve bu 15 yıllık zaman aralığında demiryolu yük taşımacılığında kişi başına 20 ton/km’den 79 ton/km’ye erişimi tablolandırmaktadır. Buna göre 1927 – 1950 arası sanayi kesimindeki istihdam % 88 oranında artmış, 10 bin ve üzeri nüfuslu yerleşim yerlerinin toplam nüfus içindeki payı ise % 18,5’e yükselmiştir.[4]
“Cumhuriyet’in Siyasal Yapısı ve Bir Kapitalist Gelişme Stratejisinin Belirginleştirilmesi” başlığındaki dördüncü bölüm ‘Türk Bağımsızlık Hareketi ve Toplumsal Özellikleri’ kısmında ilginç bir cümleyle başlıyor: “T.C. bir anlamda Yunanlıların akim kalan Anadolu maceralarının ürünüdür.” Padişah ve İstanbul Hükümetinin gölgesinden çıkamayan başta İstanbul ve İzmir gibi yörelerdeki birçok varlıklı Müslüman-Türk’ün işgalcilerle işbirliği içine girmesi, yerli Hıristiyanların Müslüman çoğunluğa rağmen Rum ve Ermeni devletleri kurulması için başkışkırtıcılık yapmalarının binlerce yıllık vatanları kaybetmelerine sebep olacak tarihî bir hata olması, Türk bağımsızlık hareketinin Osmanlı’daki ‘Batılılaşma’ geleneğinde yetişen asker-sivil bürokrat ve aydınlardan oluşması gibi ilginç saptamalarla da devam ediyor.[5]
‘1923-1950 Arasında Siyasal Rejim ve Hükümet’ kısmında Büyük Millet Meclisi üyeliğinin hiyerarşik bir liderlik yapısı içinde ‘tek adam’ın atamasına bağlı olduğunu savunan Yazar, 1920-1950 arasında Meclis’e girenlerin % 47’sinin kamu görevlisi olduğunu tespitlemektedir. Partinin yerel kadrolarının Anadolu’nun eşrafı olarak gören Tezel, 1937-1939 yılları arasında resmî parti örgütüyle devlet yapısının bütünleştirildiğini fakat polis ve ordunun bunun dışında tutulduğunu beyan etmektedir.[6]
[1] Sayfa 119-120
[2] Sayfa 130 – 135
[3] Sayfa 145 – 150
[4] Sayfa 151 – 156
[5] Sayfa 157 – 160
[6] Sayfa 164 – 171
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) 1001 – ‘Cumhuriyetimizin 100. Yılı Özel Çağrısı’na yapılan başvurular neticesinde destek almaya hak […]
İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, Çekmeköy Belediye Başkanı Orhan Çerkez’e tebrik ziyaretinde bulundu. İmamoğlu, Çekmeköy Belediyesi girişinde alkışlarla karşılandı. Çerkez’e hayırlı […]
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2024 Mart ayı sonu itibarıyla İzmir’de trafiğe kayıtlı toplam taşıt sayısı bir önceki yılın aynı […]
Merkez İşyeri Denetleme ve Danışmanlık Grubu ile Meslek Eğitimini Geliştirme Kurulu Toplantısı Ticaret Bakanı Sn. Ömer Bolat’ın katılımı ile […]
Yetimi Yoksulu Gözetenler Derneği, 2024 yılı Afrika vacip kurban hisse bedelini 3.000 TL olarak açıkladı. Dernek, bu yıl kurban bağışlarını […]
Muğla Büyükşehir Belediyesi Evde Bakım ekipleri bu hizmetten yararlanan yatağa bağımlı ve engelli vatandaşlara evlerinde reçete yazabilecek. Muğla Büyükşehir Belediyesi […]
DEM PARTİ Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu, TÜRKPA heyetiyle İsviçre’nin Cenevre şehrine gitti. Türki devletlerin bir araya geldiği etkinliklere katılan […]
DEM PARTİ Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu Dilovası’ndaki kaçak atık deposunu Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’ye sordu. […]
İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, 2023 yılı ‘Faaliyet Raporu Sunumu’nu gerçekleştirdi. Önceki dönem görev süreleri boyunca, belirli kişi ve grupları koruyup, […]
“Emeklinin ve asgari ücretlinin maaşından çalan hükümet faiz lobisine, saraylara ve yandaşlara aktardığı paraların bedelini yine vatandaşa ödetmeye çalışıyor” diyen […]
17 Nis 2024 0
Eylül Aşkın Türkiye Haber Portalı’nda hazırlayıp...07 Kas 2021 0
AK Parti Denizli Milletvekili, TBMM Plan ve...24 Nis 2021 0
Cumhurbaşkanı Ersin Tatar’ın babası Rüstem Tatar...10 Ara 2020 0
Cumhurbaşkanı Tatar: “Türkiye’nin güçlü...05 Ara 2020 0
—-Birinci Bölümün DEVAMI—-...24 Nis 2024 0
Gökmen Gastronomi bünyesindeki restoran zinciri Pizza İl Forno’nun lezzet rüzgarı şimdi İzmir’de esmeye başladı. İtalyan işi pizzalarını, bu ülkenin […]