Ülkemizde Üniversite Ve Meslek Lisesi Gerçeği -1-

29 May 2018 Köşe Yazarları, Sürmanşet 0

---

 

Sevgili Okurlarım,

Bu seri yazı dizimizde; gerek gençlerimiz, gerek onların aileleri, gerek milli eğitim politikamız ve gerekse ülke ekonomisi açısından Üniversite ve Meslek Lisesi gerçeğini analiz etmek istiyoruz.

Türkiye’de zorunlu ilköğretim uygulaması, II. Mahmut’un 1824 yılındaki fermanıyla başlamışsa da 200 yıla yakın bir süre geçmesine rağmen, günümüze kadar gelen hala okuma yazma bilmeyen vatandaş kitlemiz bulunmaktadır.

Kurtuluş Savaşı sona erdiğinde eğitim alanında hiç de iç açıcı bir durum yoktu. Osmanlı döneminden 2345 ilkokul ve bunlarda görevli 3.061 öğretmen devralınmıştı. 1926 yılına gelindiğinde ilkokul sayısı 4.770’e, öğretmen sayısı da 9.062’ye yükseldi ama ilköğretim sorunu çözülemedi.

Özellikle köylerde ilkokul ve öğretmen gereksinimini giderilemiyordu. 1926 yılında Denizli ve Kayseri’de birer Köy Öğretmen Okulu açılarak soruna çözüm bulunmaya çalışılsa da, bu okullardan olumlu sonuç alınmadı ve 1932’de kapatılmalarına karar verildi.

1933-1934 yılında kent çocuklarının %75’i ilkokula gidebiliyorken, köy çocuklarının ancak %20’si bu olanaktan yararlanabiliyordu.

1935 de alınan kararlar uygulamaya konularak Köy Okulları ve Enstitüleriyle imece usulüne dayanan büyük bir seferberlik başladı.

1. Dünya Savaşında çok sayıdaki gençlerini cephelerde şehit veren bu ülke, 1923 ten 1938 e kadar Atatürk ün söylediği gibi tüm olumsuzluklara rağmen az zaman da çok ve büyük işler yapmış, bir taraftan da cehaletle büyük mücadele vermiştir.

1938 de Atatürk ün vefatı ve araya giren 2. Dünya Savaşı ülkemizdeki hem ekonomik gelişmeye hem de eğitim seferberliğine büyük bir sekte vurmuştur.

Ancak o süreçteki köy okulları, köy enstitüleri ve imeceye dayalı paylaşımcı anlayışın bıraktığı izler hala anlatılmaktadır. Ve bugün Milli Eğitim Bakanlığı Köy Enstitülerini yeniden gözlem altına almıştır.

Gerçekten okuma yazma ve ilkokul mezuniyeti halk ortalaması için gerekli iken, bir yandan da  2 büyük harpten birinde bizzat katılarak birinde de bulunduğu konum gereği etkilenmiş ve kendi ülkesinde ayrıca emperyalizme karşı büyük mücadele vermiş yeni kurulmuş devletin ekonomisini, eğitimini, sosyal politikalarını, siyasetini, bankalarını, savunmasını, sağlığını vs yi idare edecek kendi eğitimli gençlerine ihtiyaç vardı.

Yine 2. Meşrutiyette kısıtlı alanlarda açılan Rüştiye (Ortaokul), İdadi (Lise) ve Darülfünun (Üniversite) ihtiyaçları oldukça fazla idi. 1926 yılında ilk, orta, lise bölümlerinde öğretmen yetiştirmek üzere kurulan Gazi Eğitim Enstitüsü nden sonra, (1453 de kurulan ancak 1846 yılında yüksekokul düzeyinde eğitim vermesi onaylanan) 1933 yılında da akademik statüye kavuşan İstanbul Üniversitesi dışında üniversite olmadığından 1944 yılında teknik eğitim vermek üzere İstanbul Teknik Üniversitesi, sosyal dallarda eğitim vermek üzere Ankara Üniversitesi kuruldu.

Bir taraftan medreselerde, sultan mekteplerinde daha önceden var olan kültür birikimi ve dışarıdan gelen danışmanlar yardımı ile açılan okullar yanında devlette görev yapacak kişilerin iyi yetişmesi için ayrıca bugünkü tabiriyle burslu olarak yurt dışına eğitime gönderilen gençler bulunmaktaydı.

Bu arada 20. Yüzyılın 2. yarısına girerken ülkede de tek partili siyasi yapıdan çok partili hayata geçilmekteydi.

Ülkedeki bu ekonomik ve eğitim hamleleri ve seferberlikler Dünyada ki siyasi gelişmeler, ekonomik ve sosyal politika savaşları, soğuk savaşlara rağmen halkın kendi içinde devam ediyordu. Bir an önce yetişmiş işgücü, beyin denen yönetici ve teknik kadrolar oluşturulmaya çalışılıyor, köylüsü, kentlisi, işçisi, memuru yediğinden içtiğinden giydiğinden kısıp hem ülkesi için, hem çocuklarının kendisini kurtarması için hem de hayırlı çıkarsa kendi geleceklerinde faydaları olması için inanılmaz fedakarlıklara katlanarak çocuklarını liselere ve tabii ki üniversitelere yollamaya çalışıyorlardı. Adam olmanın yolu adeta Üniversiteden geçiyordu. Kıstas, değerlendirme buydu. Ve gerçektende okuyan kesimin %90 ı bu kriterlere uygun yetişiyordu. Çalışkanlık, dürüstlük, ülkeye hizmet, eğitime katkı, paylaşım, bilgi aktarımı, idealler vs yi içeren büyük bir rüya gerçeğe dönüşmekteydi.

Daha sonra sırasıyla, 1951 de Hava Harp Okulu, 1954 de Atatürk Üniversitesi, 1955 de Ege Üniversitesi, 1955 de Karadeniz Teknik Üniversitesi ve 1956’da Orta Doğu Teknik Üniversitesi kurulmuştur.

 (Devam edecek)

Eyyup Sabri GÜLER

SMMM – Bağımsız Denetçi

---

• Atatürk, Darülfunun, Doğu, Ege, Eğitim, Enstitüsü, Eyüp, Gazi, Güler, Harp, Hava, İstanbul, Karadeniz, Köy, Okulu, Orta, Rüştiye, Sabri, Teknik, Üniversitesi

---

---